Trường ra đời tại căn cứ địa Củ Chi và di chuyển nhiều nơi như Tây Ninh, Tiền Giang, Bến Tre, có lúc dời sang Campuchia nhưng vẫn kiên cường dũng cảm vượt qua mọi khó khăn, gian khổ hoàn thành xuất sắc nhiều lớp bồi dưỡng lý luận, giáo dục đường lối đấu tranh cách mạng của Đảng, rèn luyện ý chí niềm tin cho hàng nghìn cán bộ đảng viên của Khu Sài Gòn - Gia Định.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh tham gia giảng dạy tại lớp học đầu tiên của Trường

     Sau 30/4/1975, Trường Đảng Nguyễn Văn Cừ chuyển về Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục sự nghiệp giáo dục, đào tạo lực lượng cách mạng cho hệ thống chính trị của thành phố. Để đáp ứng nhu cầu xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh thành trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật và giao lưu quốc tế của cả nước, ngoài việc duy trì và phát triển Trường Đảng Nguyễn Văn Cừ, Thành ủy và Ủy ban Nhân dân Thành phố  lần lượt thành lập thêm Trường Hành chính (năm 1976), Trường Đào tạo tại chức (năm 1977) và Trung tâm giáo dục Chính trị (năm 1986) cùng thực hiện nhiệm vụ đào tạo bồi dưỡng lực lượng cán bộ - công chức cho Thành phố. Đến năm 1997, thực hiện Quyết định 88/QĐ-TW của Ban Bí thư Trung ương ngày 05/09/1994, Trường Đảng Nguyễn Văn Cừ, Trường Đào tạo tại chức và Trung tâm giáo dục Chính trị sáp nhập thành Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ Thành phố Hồ Chí Minh.

     Năm 1998, theo Quyết định số 5509/QQĐ-UB-NC ngày 19 tháng 10 năm 1998 của Ủy Ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ sáp nhập với Trường Hành chính Thành phố mang tên mới là Trường Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2014, theo theo Quyết định 1878 (15/10/2014) của Thủ tướng Chính phủ, Trường Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh được nâng cấp trở thành Học viện Cán bộ thành phố Hồ Chí Minh.

Lễ đón nhận huân chương độc lập hạng Nhì

     Để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của Thành ủy và UBND Thành phố Hồ Chí Minh giao cho, Học viện xác định: Con người luôn là chủ thể đóng vai trò quyết định trong quá trình xây dựng và phát triển. Vì vậy, Học viện luôn chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, là khâu trung tâm, giữ vai trò quyết định chất lượng đào tạo của Học viện. Từ những ngày mới sáp nhập, Trường chỉ có đội ngũ giáo viên khoảng 50 người (trong đó 2 tiến sĩ, 3 thạc sĩ); đến nay đội ngũ giáo viên Học viện đã phát triển ngày càng lớn về số lượng, mạnh về chất lượng (đến nay, Học viện có 1 Phó Giáo sư, 17 Tiến sĩ, 57 Thạc sĩ, 14 Nghiên cứu sinh, 11 người đang theo chương trình cao học); là đơn vị dẫn đầu trong hệ thống các Trường Chính trị cả nước về trình độ học hàm, học vị, về uy tín, trình độ. Qua 3 lần dự thi giảng viên giỏi trong hệ thống Trường Chính trị toàn quốc có 06 giáo viên đạt danh hiệu giảng viên giỏi, trong đó có 5 đồng chí được nhận Bằng khen xuất sắc của Học viện. Nhiều giảng viên của nhà trường còn được Học viện, các Trường Đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh mời giảng.

      Kể từ ngày thành lập, 50 năm qua, Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh đã cung cấp và bổ sung nguồn nhân lực lãnh đạo và quản lý khá dồi dào cho hệ thống chính trị, các tổ chức kinh tế, các đoàn thể xã hội không chỉ riêng cho Thành phố Hồ Chí Minh mà còn cho các cơ quan Trung ương và các tỉnh, thành phía Nam. Ngoài nhiệm vụ chủ yếu là đào tạo trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ, công chức thành phố, Học viện còn mở rộng các lớp bồi dưỡng về kỹ năng lãnh đạo, quản lý nhà nước, quản lý kinh tế; về ngoại ngữ, tin học; về công tác Đảng, chính quyền, đoàn thể cho các chức danh cán bộ cấp cơ sở. Đồng thời liên kết với các Học viện, trường Đại học đào tạo trình độ Cao cấp, cử nhân Chính trị, cử nhân Hành chính, cử nhân Kinh tế, Anh văn, cử nhân Quan hệ quốc tế…

Lễ công bố Quyết định thành lập và khánh thành Học viện Cán bộ

Các đồng chí lãnh đạo cắt băng khánh thành Học viện Cán bộ

     Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh là trường đầu tiên trong hệ thống các trường chính trị tỉnh, thành trên cả nước thực hiện áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015. Đến nay, hệ thống quản lý chất lượng tiếp tục được thay đổi, hoàn thiện theo sự biến đổi nhanh chóng của thực tiễn, đáp ứng tốt hơn yêu cầu quản lý cấp Học viện và trở thành công cụ quản lý sắc bén, hiệu quả toàn bộ hoạt động của Nhà trường nhằm mục đích thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của Thành ủy, UBND Thành phố giao cho. 

     MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ TỔNG QUÁT CỦA HỌC VIỆN CÁN BỘ TRONG 05 NĂM (2020 - 2025):
     “Giữ vững và phát huy thành quả đã đạt được, đoàn kết, đảm bảo kỷ cương, chất lượng, hiệu quả công tác; nâng cao trách nhiệm nêu gương, sức chiến đấu của tổ chức và đảng viên; xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh; xây dựng Học viện trở thành đơn vị có uy tín trong nghiên cứu tổng kết thực tiễn và đào tạo nguồn nhân lực cho hệ thống chính trị, đồng thời đáp ứng yêu cầu của xã hội.” (Trích NGHỊ QUYẾT ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ HỌC VIỆN LẦN THỨ VI, Nhiệm kỳ 2020 - 2025).